นักวิชาการชี้ มารีญา ตอบคำถามคลาดเคลื่อน สะท้อนสังคมไทยขาดพื้นที่ฝึกถกเถียง

จากกรณีการตอบคำถามของ มารีญา พูลเลิศลาภ ตัวแทนจากประเทศไทยในรอบ 5 คนสุดท้ายบนเวที Miss Universe ในประเด็นที่ว่า "อะไรคือความเคลื่อนไหวทางสังคม (Social Movement : โซเชียล มูฟเมนต์) ที่สำคัญที่สุดในยุคของคุณ และเพราะอะไร"

กลายเป็นกระแสในสังคมออนไลน์ที่ตั้งข้อสงสัยว่า โซเชียล มูฟเมนต์ หมายถึงอะไร และเหตุใดคำตอบของมารีญาจึงไม่พาให้เธอผ่านเข้าสู่รอบสามคนสุดท้าย

นายฐิติพงษ์ ด้วงคง อาจารย์ประจำสาขาวิชาสเปนและละตินอเมริกันศึกษา คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กล่าวว่า สิ่งที่ทุกคนได้ยินจากคำตอบของมารีญา คือคำว่า สังคมผู้สูงอายุ (Ageing population) ซึ่งในความเห็นของเธอ โซเชียล มูฟเมนต์ที่สำคัญ คือ เยาวชน (Youth) เป็นการเข้าใจความหมายในบริบทที่มารีญาต้องคิดคำตอบภายในระยะเวลาเพียง 30 วินาทีเท่านั้น จึงอาจเป็นความเข้าใจที่คลาดเคลื่อน หมายถึง คลาดเคลื่อนไปจากนิยามที่เขาวิพากษ์กัน หากถามว่าอะไรบ้างที่เป็นโซเชียลมูฟเมนต์ในพื้นที่ทางวิชาการ พื้นที่สื่อ แม้กระทั่งพื้นที่ของนักเคลื่อนไหวทางสังคม

"โซเชียล มูฟเมนต์ แปลตรงๆก็คือ การเคลื่อนไหวทางสังคม เป็นความต้องการที่จะเปลี่ยนแปลงสังคมของคนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง เรียกร้องเพื่อให้สังคมเกิดการเปลี่ยนแปลงในทางที่เขาอยากจะให้เป็น เอาง่ายๆเลย เช่น กลุ่ม LGBT พวกเขาออกมาเรียกร้องเพื่อให้มีสิทธิ์เพิ่มเติมจากเดิมที่เขาไม่เคยได้รับการเหลียวแลหรือที่เขายังขาดอยู่ เช่น บริบททางกฎหมายที่ไปไม่ถึงไหน หรืออย่างคุณนก ชลลดาที่ออกมาเรียกร้องให้มีการเปลี่ยนคำนำหน้าชื่อแก่สาวประเภทสองจากนายเป็นนางสาว ตัวอย่างในโลกตะวันตกก็มีกรณี Ain't Your Mama ของเจนนิเฟอร์ โลเปซ ที่ผู้หญิงออกมาเพื่อสิทธิสตรีว่า ฉันทำงานอยู่ในบ้าน ฉันไม่ใช่ทาสของผู้ชาย ฉันควรมีวันหยุดของฉันบ้างอันนี้แหละคือนิยามของโซเชียลมูฟเมนต์"

อย่างไรก็ตาม นายฐิติพงษ์ แสดงความเห็นว่า มารีญาได้ทำให้สังคมไทยซึ่งเป็นสังคมที่ไม่มีพื้นที่ฝึกการแสดงความคิดเห็นที่แตกต่าง ได้เกิดการฉุกคิดในประเด็นโซเชียล มูฟเมนต์มากขึ้น

"แม้ว่ามารีญาจะได้รับการศึกษาแบบตะวันตกมาบ้าง แต่การตอบคำถามภายในระยะเวลาเพียง 30 วินาทีถือเป็นข้อจำกัด ถ้าคุณต้องอยู่ในสังคมไทยซึ่งไม่มีพื้นที่ฝึกการอภิปราย แล้วเข้าไปในรอบ 5 คนสุดท้ายที่มีการตอบคำถามเป็นไฮไลต์สำคัญลดทอนความสำคัญของรูปร่าง ลดทอนความสำคัญของความงามที่เกิดจากการเสริมเติมแต่งไปแล้ว แต่วัดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับประเด็นระดับโลกในปัจจุบัน (Global current issue) มันก็เป็นเรื่องยากสำหรับมารีญา วันนี้ เราจึงต้องให้เครดิตมารีญา เธอแบกรับความคาดหวังของคนไทยทั้งประเทศ อย่างน้อยๆ มารีญาได้ใช้พื้นที่ในการประกวดสร้างความตระหนัก (Awareness) แก่คนไทยให้ฉุกคิดว่า ประเด็นเหล่านี้ควรเป็นเรื่องที่เรานำมาพูดกันในสังคมหรือเปล่า แต่มารีญากลับต้องไปใช้พื้นที่มิสยูนิเวิร์สซึ่งเป็นพื้นที่ข้างนอก เพื่อจะพูดเรื่องพวกนี้ นี่เป็นสิ่งที่เวทีมิสยูนิเวิร์สได้ให้ไว้แก่สังคมไทย ซึ่งเป็นสังคมที่ยังไม่ตื่นตัว ไม่ส่งเสริมการอภิปราย ไม่เกิดวัฒนธรรมการถกเถียงเพราะกลัวความวุ่นวายแตกแยก"

cr.matichon